Củ maca (sâm Peru) một loại củ có rất nhiều lợi ích với sức khỏe đã được sử dụng từ hàng nghìn năm nay. Tuy nhiên liệu bạn đã biết bao nhiêu về loại củ tuyệt vời này?
Maca được biết đến với tên khoa học là Lepidium meyenii. Maca là một loại thực vật có nguồn gốc từ cây họ cải thuộc vùng Andes của Peru. Maca có hình dạng và kích thước tương tự như củ cải với ngọn và rễ, nó có nhiều màu từ vàng đến tím và cả màu đen. Loài cây này sinh trưởng chủ yếu ở Andes miền trung Peru trong điều kiện khắc nghiệt và trên độ cao lên đến hơn 4,000 mét.
Việc sử dụng maca được cho rằng có từ rất lâu, khoảng 3.000 năm trước. Trong lịch sử, loại củ này đã được người Peru cổ sử dụng như một loại tiền tệ cho thương mại và cũng được quý trọng vì những đặc tính chữa bệnh của nó. Nó được sử dụng để điều trị một loạt các bệnh, chẳng hạn như các vấn đề kinh nguyệt, mãn kinh, mệt mỏi, căng thẳng, ung thư dạ dày và thiếu máu. Người ta thậm chí còn nói rằng các chiến binh Incan đã sử dụng rất nhiều rễ maca trước khi tiến vào trận chiến để tăng sức chịu đựng và sức mạnh của họ.
Trong thời kỳ nền văn minh Inca phát triển mạnh ở vùng Andes, maca được coi là vô cùng quý giá. Trong thực tế, việc sử dụng nó thậm chí còn bị hạn chế và chỉ dành riêng cho giới thượng lưu. Sau đó nó được nhập khẩu vào Tây Ban Nha và được sử dụng bởi hoàng gia Tây Ban Nha để tăng cường năng lượng và cung cấp thêm chất dinh dưỡng.
Phần củ phát triển dưới lòng đất là phần ăn được của cây maca. Củ có nhiều màu sắc khác nhau từ trắng đến đen. Củ maca thường được phơi khô và nghiền thành bột, nhưng nó cũng được chế biến thành dạng viên nang hay dung dịch.
Tác dụng của maca
1. Giàu chất chống oxy hóa
Maca hoạt động như một chất chống oxy hóa tự nhiên, thúc đẩy mức độ chất chống oxy hóa như glutathione và superoxide dismutase trong cơ thể. Chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do có hại, chống lại các bệnh mãn tính và ngăn ngừa tổn thương các tế bào.
Một nghiên cứu năm 2014 đã chứng minh rằng polysaccharides chiết xuất từ maca có hoạt tính chống oxy hóa cao và có hiệu quả trong việc chống lại các gốc tự do.
Một nghiên cứu trên động vật ở Cộng hòa Séc thậm chí còn phát hiện rằng việc dùng maca cho chuột không chỉ cải thiện tình trạng chống oxy hóa mà còn làm giảm đáng kể nồng độ cholesterol, triglyceride và giảm lượng đường trong máu, giúp ngăn ngừa sự phát triển của bệnh tim mạch. Trong khi đó, một nghiên cứu khác cho thấy hàm lượng chất chống oxy hóa của chiết xuất từ lá maca thậm chí có thể bảo vệ chống lại tổn thương thần kinh.
Bằng cách ngăn ngừa quá trình oxy hóa và tổn thương tế bào việc cải thiện tình trạng chống oxy hóa có lợi cho việc ngăn ngừa các tình trạng như bệnh tim, ung thư và tiểu đường. Mặc dù đã có những kết quả đầy hứa hẹn này nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để hiểu các chất chống oxy hóa trong rễ maca có thể ảnh hưởng đến con người như thế nào.
2. Tăng cường năng lượng, cải thiện tâm trạng và trí nhớ
Những người thường xuyên sử dụng bột maca thấy rằng nó làm cho họ cảm thấy tỉnh táo hơn, tràn đầy năng lượng hơn. Và tác dụng thường xảy tương đối nhanh sau khi bắt đầu sử dụng. Thêm vào đó, maca có thể giúp tăng năng lượng mà không mang lại cho bạn cảm giác bồn chồn, lo âu hoặc cảm giác run rẩy như khi sử dụng hàm lượng caffeine cao.
Các thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra rằng maca có thể tác động tích cực đến năng lượng và khả năng chịu đựng. Duy trì mức năng lượng tích cực cũng có thể giúp cải thiện tâm trạng và một số nghiên cứu thậm chí còn phát hiện ra rằng maca có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm.
Vẫn chưa có kết luận chính xác làm thế nào maca làm tăng mức năng lượng nhưng nó được cho là giúp ổn định lượng đường trong máu và duy trì hoạt động tuyến thượng thận bình thường. Từ đó giúp điều chỉnh tâm trạng và năng lượng trong suốt cả ngày. Tác dụng duy trì năng lượng cũng có thể giúp ngăn ngừa sự tăng cân.
Một số nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng rễ maca có lợi cho trí nhớ. Trong thực tế, 2 nghiên cứu trên động vật trong năm 2011 cho thấy rễ maca đen có thể cải thiện sự suy giảm trí nhớ ở chuột. Tác dụng này có thể là do hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong củ maca.
3. Cải thiện sức khỏe tình dục của phụ nữ
Nhiều nghiên cứu đã xác nhận rằng maca có lợi cho sức khỏe tình dục nữ thông qua một số cơ chế khác nhau.
Rễ maca có thể cải thiện rối loạn chức năng tình dục và tăng cường tình dục ở phụ nữ. Một nghiên cứu đã xem xét tác động của rễ maca trên phụ nữ sau mãn kinh có các rối loạn chức năng tình dục do việc sử dụng thuốc chống trầm cảm. So với giả dược, rễ maca có thể cải thiện đáng kể chức năng tình dục. Một nghiên cứu khác đã có phát hiện tương tự, rằng maca được dung nạp tốt và có thể cải thiện ham muốn tình dục cũng như chức năng tình dục. (Xem thêm nghiên cứu tại đây)
Một nghiên cứu trong năm 2008 cũng cho thấy rằng rễ maca có lợi cho cả 2 triệu chứng tâm lý và chức năng tình dục ở phụ nữ sau mãn kinh. Trong thực tế, maca đã có thể làm giảm trầm cảm và lo lắng liên quan đến mãn kinh sau 6 tuần điều trị.
4. Cân bằng nồng độ estrogen
Estrogen là hormone sinh dục nữ chịu trách nhiệm chính trong việc điều chỉnh hệ thống sinh sản. Sự mất cân bằng hormon quan trọng này có thể gây ra một loạt các triệu chứng khác nhau, từ đầy hơi đến chu kỳ kinh nguyệt bất thường và thay đổi tâm trạng. Nồng độ estrogen quá cao hoặc thấp cũng có thể gây khó khăn cho phụ nữ trong quá trình rụng trứng và mang thai.
Cân bằng mức độ hormone là rất quan trọng đối với nhiều khía cạnh của sức khỏe sinh sản và có thể giúp giảm các triệu chứng như vô sinh, tăng cân và đầy hơi.
Rễ maca có thể giúp cân bằng và kiểm soát lượng estrogen trong cơ thể. Maca giúp phụ nữ mãn kinh cảm thấy dễ chịu hơn. Mãn kinh là thời kỳ kinh nguyệt của phụ nữ chấm dứt vĩnh viễn. Sự suy giảm estrogen xảy ra trong giai đoạn này có thể gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu. Các triệu chứng bao đó gồm: bốc hỏa, khô âm đạo, tâm trạng thất thường, mất ngủ và nhiều cảm khó chịu khác.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y học quốc tế đã cho 34 phụ nữ sau mãn kinh dùng một viên thuốc có chứa maca hoặc giả dược hai lần mỗi ngày trong bốn tháng. Maca không chỉ giúp cân bằng mức độ hormone, mà còn làm giảm các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh, chẳng hạn như đổ mồ hôi ban đêm, bốc hỏa thậm chí nó còn làm tăng mật độ xương. (Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao loãng xương)
Ngoài việc giảm triệu chứng mãn kinh, việc điều chỉnh nồng độ estrogen cũng có thể giúp cải thiện sức khỏe sinh sản và khả năng sinh sản, giảm các triệu chứng liên quan đến các tình trạng như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), tăng cân và mụn trứng cá.
5. Tăng khả năng sinh sản của nam giới
Phần trên bạn đã thấy maca khá quan trọng đối với chị em phụ nữ. Còn đối với đàn ông, maca có tác dụng gì?
Khi nhắc đến khả năng sinh sản của nam giới, chất lượng và số lượng tinh trùng là rất quan trọng.
Một nghiên cứu ở Peru cho thấy việc bổ sung maca trong 8 tuần làm tăng ham muốn tình dục ở nam giới (Xem thêm nghiên cứu tại đây). Trong khi đó, một nghiên cứu khác vào năm 2001 cho thấy maca giúp cải thiện chất lượng và số lượng tinh trùng. Một nghiên cứu đã làm thí nghiệm trên 9 người đàn ông. Sau khi ăn maca trong 4 tháng, tinh trùng của những người này đã tăng về khối lượng, số lượng và khả năng hoạt động.
Maca cũng có lợi cho rối loạn chức năng tình dục. Một đánh giá năm 2010 tóm tắt kết quả của bốn thử nghiệm lâm sàng tìm hiểu ảnh hưởng của maca lên ham muốn tình dục. Báo cáo cho rằng hai nghiên cứu cho thấy sự cải thiện trong rối loạn chức năng tình dục và ham muốn tình dục ở cả nam và nữ. Tuy nhiên, hai thử nghiệm còn lại không tìm thấy kết quả khả quan, vì vậy cần nghiên cứu thêm.
Dinh dưỡng trong Maca
Bột rễ Maca là một nguồn thực phẩm giàu protein, chất xơ, một số vitamin và khoáng chất tuyệt vời, bao gồm vitamin C, đồng và sắt. Nó cũng chứa hơn 20 axit amin – bao gồm tất cả tám axit amin thiết yếu (là loại axit amin cơ thể không tự sản xuất được) và nhiều chất dinh dưỡng khác thúc đẩy sức khỏe. Nó cũng chứa nhiều hợp chất có lợi, bao gồm glucosinolates và polyphenols. Nó cũng là một lựa chọn phổ biến cho chế độ ăn thuần chay.
Một ounce (khoảng 2 muỗng canh) bột maca chứa khoảng:
91 calo
20 gram carbohydrate
4 gram protein
1 gram chất béo
2 gram chất xơ
79,8 mg vitamin C (133% DV)
1,7 mg đồng (84% DV)
1 mg sắt (23% DV)
560 mg kali (16% DV)
0,3 mg vitamin B6 (16% DV)
0,2 mg mangan (11% DV)
1,6 mg niacin (8% DV)
70 mg canxi (7% DV)
0,1 mg riboflavin (6% DV)
Cách bổ sung maca hợp lý
Ở vùng núi Andes, nơi trồng maca chủ yếu, người dân địa phương có thể tiêu thụ đến một pound (khoảng 0.5kg) củ maca khô hoặc tươi hàng ngày. Hầu hết mọi người bổ sung từ 1-10 gram mỗi ngày dưới dạng bột.
Mặc dù không có liều lượng bột maca được khuyến cáo chính thức nhưng tốt nhất là nên bắt đầu với khoảng một muỗng canh (dạng bột) hàng ngày và tăng dần lên đến hai đến ba muỗng canh trải đều trong ngày. Bởi vì maca được biết đến với việc tăng năng lượng và sức chịu đựng, nhiều người thích dùng nó trước khi tập thể dục để có được một nguồn năng lượng dồi dào.
Một số sản phẩm maca được ưa chuộng hiện nay: Bột Maca (Nhân sâm Peru) hữu cơ Sotto 200g
Thương hiệu thực phẩm hữu cơ Ý – Sottolestelle
Sản xuất tại Ý
Nguyên liệu từ củ maca ở Peru
Đóng gói dưới dạng bột, hàm lượng 200mg hoặc 500mg
Nguồn: Siêu tầm
